Rối loạn sức khỏe tinh thần ở phụ nữ mang thai có biểu hiện khá đa dạng, bao gồm các cảm giác buồn chán, lo âu, mất ngủ, suy nghĩ tiêu cực, thậm chí cả hành vi làm hại chính mình. Tỷ lệ mắc các rối loạn sức khỏe tinh thần thường gặp trong thời kỳ mang thai là khá cao ở Việt Nam. Việc phát hiện muộn các vấn đề sức khỏe tinh thần của phụ nữ mang thai có thể dẫn đến tình trạng bệnh nặng và ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và con sau này.

Đồng chí Nguyễn Thị Thu Hương, Giám đốc Sở Y tế Bắc Giang phát biểu tải hội thảo.

Với sự hợp tác tích cực của Sở Y tế tỉnh Bắc Giang, Trường Đại học Y tế công cộng triển khai dự án tại hai huyện Hiệp Hòa và Lục Nam trong thời gian từ tháng 7/2021 đến tháng 6/2025. Trong đó, huyện Hiệp Hòa được triển khai tại ba xã là Hương Lâm, Đông Lỗ, Đoan Bái với đầy đủ các nội dung trong dự án nghiên cứu; huyện Lục Nam triển khai tại ba xã là Chu Điện, Tam Dị, Bắc Lũng với mục đích đối chứng.

Trong quá trình triển khai, trường Đại học Y tế công cộng đã phối hợp với Sở Y tế tổ chức các hoạt động truyền thông, tập huấn, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ cán bộ y tế tham gia dự án tại Bệnh viện Tâm thần Bắc Giang, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, Bệnh viện Đa khoa Hùng Cường, Trung tâm Y tế các huyện Hiệp Hòa, Lục Nam và các trạm y tế xã trong dự án.

Đồng chí Phan Thị Thi, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh chia sẻ kết quả triển khai nghiên cứu tại đơn vị.

Đặc biệt, nghiên cứu đã đưa ra phiếu trắc nghiệm SRQ-20 nhằm phát hiện sớm các rối loại sức khỏe tinh thần của phụ nữ mang thai. Đây là một công cụ sàng lọc rối loạn sức khỏe tinh thần gồm 20 câu hỏi trong chăm sóc sức khỏe tinh thần tại tuyến y tế cơ sở. Phiếu trắc nghiệm này đơn giản, dễ hiểu mà cán bộ y tế hoặc phụ nữ có thể tự điền dễ dàng, nhanh chóng, tiết kiệm, đáng tin cậy.

Cán bộ y tế mời phụ nữ mang thai đến khám thai định kỳ tại trung tâm y tế huyện hoặc vào ngày tiêm chủng hàng tháng tại trạm y tế xã. Nếu phụ nữ mang thai không thể đến theo lịch hẹn, cán bộ y tế sẽ hỏi phiếu trắc nghiệm SRQ-20 ngay trong cuộc điện thoại.  

Lãnh đạo Sở Y tế Bắc Giang và đơn vị triển khai dự án tuyên dương các cơ sở y tế thực hiện tốt các nội dung dự án nghiên cứu.

Tại cơ sở y tế, phụ nữ mang thai được phát và hướng dẫn điền phiếu trắc nghiệm SRQ-20. Người đến khám cũng có thể điền online bằng cách quét mã QR để truy cập vào đường link dẫn đến phiếu trắc nghiệm SRQ-20 và thực hiện trên điện thoại.

https://redcap.huph.edu.vn/surveys/?s=PY87AWMYN48Y7KWC

Quét mã QR làm trắc nghiệm SRQ-20:

Nếu phụ nữ mang thai có điểm SRQ-20 dưới 6 điểm, cán bộ y tế tư vấn nội dung cơ bản về chăm sóc sức khỏe tinh thần như nhận biết một số dấu hiệu sớm và cách xử trí khi có dấu hiệu về sức khỏe tinh thần.

Trường hợp phụ nữ mang thai có điểm SRQ-20 từ 6 điểm trở lên, nếu nghi ngờ có dấu hiệu về sức khỏe tinh thần hoặc nghi ngờ cần được can thiệp khẩn cấp về sức khỏe tinh thần thì cán bộ y tế có phương án xử trí phù hợp và kịp thời.

Từ tháng 5 – 11/2023, tại 5 cơ sở y tế tham gia nghiên cứu có gần 3200 lượt phụ nữ mang thai (tương đương với hơn 1700 người) được làm sàng lọc sức khỏe tinh thần bằng bộ công cụ SRQ-20 và lồng ghép tư vấn sức khỏe tinh thần trong khám thai; tổ chức được tổng số 30 đợt khám sức khỏe tinh thần. Khoảng 200 lượt phụ nữ mang thai được khám tư vấn với bác sĩ chuyên ngành tâm lý, tâm thần sau khi được sàng lọc và đã phát hiện 18 trường hợp phụ nữ có thai có rối loạn sức khỏe tinh thần.

Các đại biểu dự hội thảo chia sẻ kết quả nghiên cứu Tăng cường đáp ứng của hệ thống y tế trong chăm sóc sức khỏe tinh thần của phụ nữ mang thai tại tỉnh Bắc Giang.

Mới đây, tại hội thảo chia sẻ kết quả nghiên cứu “Tăng cường đáp ứng của hệ thống y tế trong chăm sóc sức khỏe tinh thần của phụ nữ mang thai tại tỉnh Bắc Giang” do trường Đại học Y tế công cộng tổ chức, các đại biểu đại diện cho các đơn vị liên quan đều nêu lên những ưu việt mà dự án đạt được tại tỉnh Bắc Giang.

Dự án nghiên cứu không chỉ mang lại lợi ích thiết thực cho phụ nữ mang thai mà còn mang lại lợi ích cho chính cán bộ y tế. Qua các hoạt động đào tạo, tập huấn, cán bộ y tế được nâng cao năng lực, nắm vững kỹ năng tiếp cận, tư vấn cho phụ nữ mang thai. Nhìn chung các cơ sở y tế đều bày tỏ mong muốn sẽ khắc phục khó khăn, tiếp tục duy trì, nhân rộng dự án để mang lại lợi ích cho cộng đồng.

Đáng chú ý, với trách nhiệm của những người thày thuốc, Bệnh viện Tâm thần Bắc Giang sẽ triển khai việc tư vấn online cho phụ nữ mang thai. Theo đó, bác sỹ sẽ đặt lịch tư vấn miễn phí để phụ nữ mang thai không phải đi lại, giảm chi phí, giảm sự phiền hà. Điều này càng tiện lợi cho phụ nữ mang thai là công nhân, người lao động trong các khu, cụm công nghiệp.

Lãnh đạo Sở Y tế Bắc Giang cũng khẳng định, Sở sẽ có những giải pháp phù hợp để tiếp tục duy trì thực hiện dự án nghiên cứu trên địa bàn tỉnh.

Đỗ Tập