Thực hiện Quyết định số 155/QĐ-TTg ngày 29/01/2022 của Thủ tướng Chính về việc phê duyệt Kế hoạch quốc gia phòng, chống bệnh không lây nhiễm và rối loạn sức khỏe tâm thần giai đoạn 2022-2025; Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang xây dựng Kế hoạch phòng, chống rối loạn sức khoẻ tâm thần trên địa bàn tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2022-2025.

Mục tiêu chung tăng cường kiểm soát các yếu tố nguy cơ gây bệnh, đẩy mạnh các biện pháp dự phòng, phát hiện sớm và quản lý điều trị để hạn chế sự gia tăng tỷ lệ người tiền mắc bệnh, mắc bệnh tại cộng đồng, tàn tật và tử vong do mắc các bệnh tâm thần phân liệt, động kinh, trầm cảm, sa sút trí tuệ và các rối loạn tâm thần khác, nhằm góp phần bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe của Nhân dân đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh trong thời gian tới.

Mục tiêu, chỉ tiêu cụ thể đến năm 2025, mục tiêu 1: Nâng cao vai trò, trách nhiệm của các cấp chính quyền, tăng cường phối hợp liên ngành, hoàn thiện các chính sách về phòng, chống rối loạn sức khoẻ tâm thần. 100% các huyện, thành phố có kế hoạch liên ngành phòng, chống rối loạn sức khoẻ tâm thần giai đoạn 2022-2025. 100% các huyện, thành phố triển khai đầy đủ các hoạt động để kiểm soát yếu tố nguy cơ, dự phòng rối loạn sức khoẻ tâm thần. Mục tiêu 2: Giảm thiểu các hành vi nguy cơ chính để dự phòng mắc rối loạn sức khoẻ tâm thần.100% Trạm Y tế xã, phường, thị trấn và các cơ quan, đơn vị liên quan thực hiện truyền thông phòng, chống tác hại của thuốc lá, rượu, bia; bảo đảm dinh dưỡng hợp lý, tăng cường vận động thể lực, phát hiện sớm rối loạn sức khoẻ tâm thần. Ít nhất 90% người từ 13 tuổi trở lên được truyền thông về bảo đảm dinh dưỡng hợp lý, tăng cường vận động thể lực phù hợp.Ít nhất 80% người từ 40 tuổi trở lên được truyền thông, cung cấp thông tin, hướng dẫn để biết theo dõi sức khỏe, phát hiện sớm rối loạn sức khoẻ tâm thần. Giảm tỷ lệ uống rượu, bia mức nguy hại ở nam giới từ 18 tuổi trở lên còn dưới 35%; giảm tỷ lệ hiện uống rượu, bia ở người 13 đến 17 tuổi còn dưới 20%. Giảm tỷ lệ thiếu vận động thể lực ở người từ 18 tuổi trở lên còn dưới 22%. Mục tiêu 3: Tăng tỷ lệ phát hiện, quản lý điều trị, chăm sóc người có rối loạn sức khoẻ tâm thần. Ít nhất 40% người thuộc đối tượng sàng lọc được định kỳ sàng lọc một số rối loạn sức khỏe tâm thần theo hướng dẫn sàng lọc từng bệnh. Phát hiện được ít nhất 80% người mắc tâm thần phân liệt và động kinh, 50% người mắc trầm cảm, 30% người bị sa sút trí tuệ và một số rối loạn tâm thần khác. Quản lý điều trị ít nhất 85% người bệnh tâm thần phân liệt, 85% người bệnh động kinh và 50% người bệnh trầm cảm đã được phát hiện. Mục tiêu 4: Phát triển, nâng cao năng lực hệ thống để bảo đảm cung cấp dịch vụ phòng, chống rối loạn sức khoẻ tâm thần. 100% Trạm Y tế tuyến xã thực hiện dự phòng, phát hiện rối loạn sức khoẻ tâm thần. 100% TTYT huyện, thành phố có cơ sở y tế thực hiện quản lý cấp thuốc điều trị cho người bệnh tâm thần phân liệt và động kinh; 60% TTYT huyện, thành phố có cơ sở y tế thực hiện chẩn đoán, điều trị, quản lý cấp thuốc cho người bệnh trầm cảm và 50% số huyện có cơ sở y tế thực hiện quản lý cấp thuốc điều trị cho người mắc một số rối loạn sức khỏe tâm thần khác. 100% Trạm Y tế xã thực hiện quản lý cấp thuốc điều trị cho người bệnh tâm thần phân liệt và động kinh; 50% Trạm Y tế xã quản lý cấp thuốc điều trị cho người bệnh trầm cảm. 100% cán bộ y tế thực hiện công tác phòng, chống rối loạn sức khoẻ tâm thần tại các tuyến được đào tạo tập huấn về dự phòng, giám sát, phát hiện, quản lý, chẩn đoán, điều trị bệnh theo quy định. Mục tiêu 5: Phát triển hệ thống giám sát, quản lý thông tin, thống kê báo cáo rối loạn sức khoẻ tâm thần và các yếu tố nguy cơ. 100% Trạm Y tế tuyến xã và các cơ sở y tế liên quan thực hiện ứng dụng công nghệ thông tin và thống kê báo cáo đầy đủ kết quả dự phòng, phát hiện, quản lý điều trị và nguyên nhân tử vong do các rối loạn sức khỏe tâm thần theo quy định. 100% cán bộ đầu mối giám sát, thống kê báo cáo tại các tuyến được tập huấn về giám sát, quản lý thông tin, thống kê báo cáo rối loạn sức khỏe tâm thần theo quy định.

Tăng cường công tác quản lý, lãnh đạo, chỉ đạo và thực hiện các chính sách liên ngành. Kiện toàn Ban Chỉ đạo (BCĐ) bảo vệ, chăm sóc sức khỏe Nhân dân các cấp, trên cơ sở bổ sung chức năng, nhiệm vụ phòng, chống các rối loạn sức khỏe tâm thần giai đoạn 2022-2025. BCĐ cấp tỉnh: Do Phó Chủ tịch UBND tỉnh làm Trưởng ban; đại diện lãnh đạo Sở Y tế làm Phó Trưởng ban Thường trực; các thành viên BCĐ là đại diện lãnh đạo các sở, ban, ngành có liên quan triển khai các hoạt động phòng, chống rối loạn sức khỏe tâm thần. BCĐ cấp huyện: Do Phó Chủ tịch UBND huyện làm Trưởng ban; đại diện lãnh đạo Trung tâm y tế, các phòng chức năng, các ban, ngành đoàn thể cấp huyện là thành viên; Giám đốc TTYT tuyến huyện/thành phố làm Phó Trưởng ban Thường trực. BCĐ cấp xã, phường, thị trấn: Do Phó Chủ tịch UBND xã, phường, thị trấn làm Trưởng ban; Trưởng trạm y tế làm Phó Trưởng ban và đại diện các ban, ngành, đoàn thể cấp xã là thành viên.

Tăng cường phối hợp liên ngành, lồng ghép các hoạt động trong phòng, chống rối loạn sức khỏe tâm thần. Các sở, ban, ngành và các cơ quan, tổ chức liên quan triển khai các hoạt động phòng, chống yếu tố nguy cơ gây bệnh cho học sinh trong trường học bao gồm: Đảm bảo cơ sở vật chất, sân bãi, thiết bị thể dục, thể thao để đảm bảo môi trường an toàn và tăng cường hoạt động thể chất cho học sinh; truyền thông nâng cao sức khỏe, thực hiện trường học không khói thuốc, giáo dục dinh dưỡng hợp lý, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm; khám sức khỏe định kỳ, quản lý sức khỏe học sinh; lồng ghép nội dung giáo dục với nội dung phòng, chống bệnh không lây nhiễm và rối loạn sức khỏe tâm thần tại trường học. Sở Y tế phối hợp với Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, Liên đoàn Lao động tỉnh, Ban Quản lý các khu công nghiệp tỉnh, các sở, ban, ngành cấp tỉnh triển khai các hoạt động chăm sóc, quản lý sức khỏe, phòng, chống rối loạn sức khỏe tâm thần cho người lao động trong các doanh nghiệp. Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch phối hợp với các sở, ngành và các cơ quan, tổ chức liên quan tăng cường các hoạt động, chương trình rèn luyện thể dục thể thao, nâng cao chất lượng cuộc sống để phòng chống rối loạn sức khỏe tâm thần cho cộng đồng. Sở Y tế phối hợp với các cơ quan truyền thông thường xuyên thông tin, tuyên truyền về phòng, chống rối loạn sức khỏe tâm thần. Sử dụng đa dạng và hiệu quả các hình thức truyền thông và nâng cao sức khỏe phòng, chống rối loạn sức khỏe tâm thần. Lồng ghép hoạt động phòng, chống các rối loạn sức khỏe tâm thần với các dự án, chương trình khác đang cùng được thực hiện trên địa bàn.

Tăng cường công tác quản lý, lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật - Tăng cường thực thi các văn bản quy định pháp luật về kiểm soát yếu tố nguy cơ và thúc đẩy các yếu tố tăng cường sức khỏe để phòng, chống các rối loạn sức khỏe tâm thần. Quán triệt, triển khai thực hiện Chiến lược quốc gia phòng, chống bệnh ung thư, tim mạch, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen phế quản và các bệnh không lây nhiễm khác giai đoạn 2015-2025, Chương trình Sức khỏe Việt Nam đến năm 2030. Tạo điều kiện cho người dân tiếp cận, sử dụng không gian công cộng, cơ sở luyện tập thể dục, thể thao; phát triển giao thông công cộng. Chủ động tích cực hợp tác với các cơ quan, tổ chức trong nước và quốc tế trong nghiên cứu, đào tạo và huy động nguồn lực để phát triển và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phục vụ cho công tác phòng, chống rối loạn sức khỏe tâm thần. - Đề xuất các chính sách khuyến khích cung cấp dịch vụ dự phòng, cơ sở vật chất cho công tác quản lý, điều trị các rối loạn sức khỏe tâm thần tại cộng đồng, đặc biệt là tuyến y tế cơ sở.

Truyền thông và nâng cao sức khỏe để giảm thiểu các hành vi nguy cơ, dự phòng rối loạn sức khỏe tâm thần. Xây dựng tài liệu truyền thông, tổ chức triển khai truyền thông bằng các hình thức phù hợp. Các sở, ngành căn cứ chức năng nhiệm vụ và lĩnh vực phụ trách để tổ chức triển khai các chương trình, đề án liên quan tại địa phương: Chương trình, đề án tăng cường vận động thể lực, dinh dưỡng hợp lý, lối sống lành mạnh cho người dân trong cộng đồng để nâng cao sức khỏe, phòng, chống bệnh tật. Đảm bảo dinh dưỡng hợp lý và tăng cường hoạt động thể lực cho trẻ em, học sinh, sinh viên để nâng cao sức khỏe. Sử dụng đa dạng và hiệu quả các hình thức truyền thông về nâng cao sức khỏe phòng, chống rối loạn sức khỏe tâm thần: Tổ chức các chương trình, chiến dịch truyền thông; truyền thông trên đài phát thanh, truyền hình, báo in, báo điện tử tại địa phương; truyền thông trên trên mạng xã hội. Xây dựng, cấp phát và phổ biến các tài liệu truyền thông cho người dân; truyền thông lồng ghép trong các sự kiện, hoạt động cộng đồng; tổ chức các hội nghị, hội thảo, tập huấn nâng cao năng lực cho các bộ, ngành, đoàn thể, tổ chức xã hội về chăm sóc sức khỏe tâm thần. Tăng cường giáo dục kỹ năng sống và tư vấn tâm lý, truyền thông về phòng bệnh và chăm sóc sức khỏe tâm thần thông qua các chương trình, hoạt động giáo dục phù hợp cho trẻ em, học sinh, sinh viên trong các cơ sở giáo dục. Xây dựng, triển khai nhân rộng các mô hình nâng cao sức khỏe trong trường học, ở nơi làm việc và tại cộng đồng để thực hiện các nội dung của Chương trình Sức khỏe Việt Nam về phòng, chống bệnh không lây nhiễm và rối loạn sức 5 khỏe tâm thần.

Tăng cường cung cấp các dịch vụ dự phòng, phát hiện sớm, chẩn đoán, điều trị, quản lý rối loạn sức khỏe tâm thần. Cung cấp dịch vụ sàng lọc phát hiện sớm bệnh. Triển khai cung cấp các dịch vụ khám sàng lọc, kiểm tra sức khỏe, thực hiện các nghiệm pháp để phát hiện sớm rối loạn sức khỏe tâm thần cho người dân, ưu tiên người có nguy cơ cao. Tổ chức các hình thức sàng lọc thường xuyên khi người dân đến sử dụng dịch vụ tại các cơ sở y tế, đặc biệt tại Trạm Y tế xã, phường, thị trấn; sàng lọc lồng ghép trong chăm sóc sức khỏe trẻ em, học sinh, sinh viên tại cơ sở giáo dục, trong khám bệnh nghề nghiệp cho người lao động tại cơ quan, tổ chức và khám quản lý sức khỏe cho người cao tuổi; sàng lọc trong hoạt động thăm hộ gia đình, sàng lọc khi khám thai cho phụ nữ có thai. Tổ chức các chương trình, hoạt động sàng lọc, kiểm tra sức khỏe tại cộng đồng phù hợp với yêu cầu, điều kiện của địa phương.  Theo dõi, tư vấn, dự phòng cho người nguy cơ cao và tiền bệnh.Triển khai lập hồ sơ để theo dõi, tư vấn, dự phòng cho người có nguy cơ cao mắc một số rối loạn sức khỏe tâm thần. Tổ chức các hình thức theo dõi, tư vấn, dự phòng lồng ghép trong quản lý, chăm sóc sức khỏe trẻ em, học sinh, sinh viên trong các cơ sở giáo dục; quản lý sức khỏe người lao động tại các cơ quan, tổ chức; quản lý sức khỏe người cao tuổi và quản lý, theo dõi sức khỏe người dân tại cơ sở y tế và tại cộng đồng. Quản lý điều trị và chăm sóc cho người mắc bệnh Thực hiện chẩn đoán, điều trị toàn diện, chuyên sâu các bệnh lý rối loạn sức khỏe tâm thần tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh theo phân tuyến kỹ thuật. Triển khai lập hồ sơ, quản lý cấp thuốc điều trị cho người bệnh tâm thần phân liệt, động kinh và trầm cảm tại Trạm y tế xã theo quy định. Thực hiện chăm sóc, phục hồi chức năng, tái thích ứng cộng đồng xã hội cho người bệnh rối loạn sức khỏe tâm thần tại cộng đồng và tại các cơ sở trợ giúp xã hội theo quy định.

Phát triển, nâng cao năng lực hệ thống cung cấp dịch vụ phòng, chống các rối loạn sức khỏe tâm thần. Tăng cường năng lực các cơ sở y tế, tăng cường, củng cố năng lực, nhân lực của các đơn vị đầu mối của tỉnh và mạng lưới y tế cơ sở để phòng, chống rối loạn sức khỏe tâm thần trên địa bàn. Phát triển, củng cố năng lực, nhân lực các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh: Tăng cường năng lực cơ sở khám bệnh, chữa bệnh chuyên khoa ở tuyến tỉnh để cung cấp dịch vụ chẩn đoán, điều trị chuyên sâu các rối loạn sức khỏe tâm thần theo phân tuyến kỹ thuật và để hỗ trợ chuyên môn kỹ thuật cho tuyến y tế cơ sở.  Củng cố cơ sở khám bệnh, chữa bệnh tuyến huyện để khám, quản lý điều trị một số rối loạn sức khỏe tâm thần; hỗ trợ chuyên môn kỹ thuật về khám, quản lý, điều trị và chăm sóc người bệnh tại Trạm y tế xã và tại cộng đồng theo quy định. Hoàn thiện quy định, hướng dẫn cho công tác dự phòng, phát hiện, quản lý điều trị và chăm sóc người bệnh rối loạn sức khỏe tâm thần. Triển khai các gói dịch vụ y tế cơ bản phục vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu, dự phòng và nâng cao sức khỏe do Trạm y tế xã thực hiện, trong đó quy định danh mục chuyên môn kỹ thuật về tư vấn, sàng lọc phát hiện sớm, giám sát, quản lý các rối loạn sức khỏe tâm thần. Đảm bảo thuốc thiết yếu, trang thiết bị, vật tư, kỹ thuật cho các hoạt động dự phòng, sàng lọc, phát hiện sớm và quản lý rối loạn sức khỏe tâm thần. Triển khai hướng dẫn chuyên môn về chăm sóc sức khỏe tâm thần như: Hướng dẫn dự phòng, phát hiện, khám, quản lý điều trị, tâm lý trị liệu, phục hồi chức năng cho người bệnh rối loạn sức khỏe tâm thần tại cơ sở y tế tuyến huyện, Trạm y tế xã, cơ sở trợ giúp xã hội và tại cộng đồng. Nâng cao năng lực dự phòng, phát hiện và quản lý điều trị rối loạn sức khỏe tâm thần. Tổ chức các lớp tập huấn chuyên môn cho tuyến y tế cơ sở về tư vấn, trị liệu tâm lý, chăm sóc giảm nhẹ; dinh dưỡng hợp lý, vận động thể lực cho người bệnh và cho cộng đồng; giám sát, quản lý thông tin số liệu các rối loạn sức khỏe tâm thần. Tập huấn, tập huấn lại về dự phòng, chẩn đoán, quản lý, điều trị rối loạn sức khỏe tâm thần gắn với đào tạo liên tục: Chỉ đạo Bệnh viện Tâm thần tiếp tục xây dựng chương trình và công bố cơ sở đào tạo liên tục để tổ chức tập huấn, tập huấn lại cho cán bộ y tế tuyến huyện, tuyến xã về dự phòng, phát hiện sớm, chẩn đoán, quản lý, điều trị rối loạn sức khỏe tâm thần. Rà soát, xây dựng kế hoạch đào tạo chuyên sâu cho bác sỹ chuyên khoa tâm thần; đào tạo, tập huấn cho bác sỹ đa khoa tại 10 TTYT tuyến huyện để khám, điều trị một số rối loạn sức khỏe tâm thần; tập huấn cho cán bộ y tế tại 209 xã, phường, thị trấn về khám, quản lý và cấp thuốc ngoại trú cho người bệnh tại cộng đồng; tập huấn cho cán bộ y tế xã và y tế thôn bản về sàng lọc và phát hiện sớm các rối loạn sức khỏe tâm thần; tập huấn cho người làm công tác trợ giúp xã hội và cộng tác viên công tác xã hội về chăm sóc, phục hồi chức năng cho người mắc các rối loạn sức khỏe tâm thần theo quy định. Triển khai định kỳ, thường xuyên hoạt động giám sát, hỗ trợ chuyên môn kỹ thuật cho Trạm y tế xã theo hình thức cầm tay chỉ việc do TTYT tuyến huyện thực hiện. Bảo đảm trang thiết bị, đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ trong chẩn đoán, điều trị rối loạn sức khỏe tâm thần tại các bệnh viện. Ứng dụng công nghệ thông tin trong phòng, chống rối loạn sức khỏe tâm thần. Kết nối liên tục, chia sẻ thông tin giữa các tuyến để bảo đảm theo dõi sức khỏe, tình trạng bệnh tật của cá nhân một cách liên tục. Bảo đảm việc bảo mật các thông tin về sức khỏe của người dân. Tích hợp các nội dung vào hệ thống quản lý thông tin để phục vụ cho phát hiện bệnh sớm, quản lý bệnh và thống kê báo cáo, quản lý thông tin, số liệu. Ứng dụng công nghệ thông tin trong đào tạo, tập huấn và khám chữa bệnh từ xa (Telemedicine). Xây dựng các trang thông tin điện tử về sức khỏe và các phần mềm, ứng dụng để chia sẻ thông tin, hỗ trợ, hướng dẫn người bệnh, người dân thực hiện phòng, chống bệnh tật, nâng cao sức khỏe; xây dựng phần mềm, ứng dụng trên điện thoại để giúp người dân tự đánh giá nguy cơ mắc bện, thay đổi hành vi lối sống, giúp người bệnh và người chăm sóc tự quản lý bệnh tại gia đình.

Phát triển hệ thống giám sát, quản lý thông tin rối loạn sức khỏe tâm thần và yếu tố nguy cơ gây bệnh. Phát triển, nâng cao năng lực hệ thống giám sát, quản lý thông tin. Triển khai áp dụng bộ chỉ số quốc gia về giám sát bệnh không lây nhiễm; triển khai ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thông tin, thống kê báo cáo về bệnh không lây nhiễm và rối loạn sức khỏe tâm thần trên địa bàn tỉnh. Tổ chức đào tạo, tập huấn về giám sát rối loạn sức khỏe tâm thần cho cán bộ y tế các tuyến từ tỉnh tới xã. Triển khai quản lý các thông tin, số liệu và phổ biến, cung cấp trên các website chuyên ngành.  Triển khai các hoạt động giám sát. Tổ chức giám sát yếu tố nguy cơ: Định kỳ tổ chức điều tra, khảo sát để thu thập, theo dõi, đánh giá thực trạng và chiều hướng các yếu tố nguy cơ phổ biến của các rối loạn sức khỏe tâm thần. Giám sát tử vong: Thu thập và phân tích số liệu về nguyên nhân tử vong trên toàn tỉnh phục vụ cho báo cáo Mục tiêu phát triển bền vững (SDG) của Việt Nam về báo cáo nguyên nhân tử vong do rối loạn sức khỏe tâm thần. Phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan triển khai công cụ, quy trình xác định nguyên nhân tử vong, đăng ký, thống kê tử vong đối với các trường hợp tử vong tại cơ sở y tế và ngoài cơ sở y tế. Triển khai thu thập, thống kê nguyên nhân tử vong do bệnh lý rối loạn sức khỏe tâm thần trên cơ sở thu thập thông tin từ hệ thống thống kê báo cáo tử vong của Trạm y tế xã. Tăng cường năng lực, hoàn thiện công cụ, quy trình, nâng cao chất lượng thống kê, ghi chép, chẩn đoán nguyên nhân tử vong của Trạm y tế xã để phục vụ cho giám sát tử vong. Giám sát mắc bệnh: Định kỳ cập nhật, tiếp nhận và công bố các số liệu chuẩn hóa về rối loạn sức khỏe tâm thần trên địa bàn. Giám sát đáp ứng của hệ thống y tế: Thống nhất quy trình, nâng cao chất lượng thống kê báo cáo định kỳ về rối loạn sức khỏe tâm thần cho mạng lưới y tế từ tỉnh đến tuyến xã theo chế độ báo cáo thống kê của Bộ Y tế; áp dụng công nghệ thông tin trong thống kê, báo cáo; định kỳ tổng hợp số liệu thống kê báo cáo về kết quả dự phòng, sàng lọc, phát hiện, quản lý điều trị các rối loạn sức khỏe tâm thần từ tất cả các Trạm y tế tuyến xã trên địa bàn. 

                                                                                                                   Việt Nga