Hóa trị liệu pháp là sử dụng các loại thuốc để phá hủy tế bào ung thư, nhằm ngăn chặn chúng phát triển và phân chia.

Phân loại hóa trị liệu pháp

Đa phần những loại thuốc gây độc lên tế bào ung thư đều thuộc nhóm liệu pháp hóa trị chuẩn, hóa trị truyền thống hay còn gọi là liệu pháp hóa chất độc tế bào. Một vài loại thuốc khác cũng dùng để điều trị ung thư. Nhiều loại thuốc mới ra đời được gọi là thuốc nhắm đích hay liệu pháp nhắm đích để tiêu diệt tế bào ung thư bằng cách ức chế gen hoặc protein có trong tế bào ung thư, liệu pháp này ít tác dụng phụ và ít ảnh hưởng tới các tế bào lành.

Một số phương pháp khác bao gồm liệu pháp nội tiết và liệu pháp miễn dịch.

Cách thức và thời điểm sử dụng liệu pháp

Hiện nay, trong điều trị ung thư các bác sĩ sử dụng hóa trị bằng nhiều cách khác nhau tại nhiều thời điểm khác nhau bao gồm:

• Trước phẫu thuật hay xạ trị nhằm thu nhỏ khối u (hóa trị tân bổ trợ).

• Sử dụng đồng thời với xạ trị (hóa xạ trị đồng thời).

• Sau phẫu thuật, xạ trị để diệt các tế bào ung thư còn sót lại (hóa trị bổ trợ).

• Điều trị đơn thuần hóa trị (ung thư máu, bệnh bạch cầu, lymphoma).

• Điều trị các ung thư tái phát (sau phẫu thuật, xạ trị hay hóa trị trước đó).

• Điều trị các trường hợp ung thư đã lan tràn khắp cơ thể (ung thư di căn).

Mục tiêu của liệu pháp

Tùy từng loại loại ung thư và giai đoạn bệnh hóa trị liệu pháp được sử dụng để:

• Làm nhỏ khối u trước khi xạ trị hoặc phẫu thuật.

• Tiêu diệt các tế bào ung thư còn sót lại sau phẫu thuật hoặc xạ trị.

• Tăng tác dụng của các phương pháp khác (liệu pháp sinh học hoặc xạ trị).

• Tiêu diệt tế bào ung thư tái phát hoặc di căn đến các phần khác của cơ thể.

Kế hoạch liệu pháp

Loại thuốc, liều lượng thuốc và liệu trình điều trị phụ thuộc vào các yếu tố sau:

• Loại ung thư.

• Kích thước khối u, vị trí khối u, vị trí di căn (nếu có) hay nói cách khác là giai đoạn bệnh.

• Tuổi và tình trạng sức khỏe người bệnh.

• Khả năng xử trí của người bệnh với tác dụng phụ thường gặp.

• Bất cứ bệnh lý kèm theo nào mà bệnh nhân có.

• Tiền căn điều trị ung thư trước đây

Thời gian và địa điểm sử dụng hóa trị liệu pháp

Hóa trị liệu pháp được chỉ định trong một khoảng thời gian nhất định, thường vài tháng đến 1 năm hoặc có thể hơn (tùy vào bệnh, mức độ đáp ứng, mức chịu đựng của cơ thể).

Vì nhiều loại thuốc có tác dụng phụ nên việc chỉ định hóa trị thường theo cách ngắt quãng để người bệnh có thời gian nghỉ ngơi và phục hồi trước đợt điều trị kế tiếp (Ví dụ: người bệnh hóa trị vào ngày thứ nhất, sau đó có 3 tuần để nghỉ ngơi trước khi điều trị lại. Chu kỳ mỗi 3 tuần được gọi là 1 chu kỳ điều trị. Vài chu kỳ tạo nên 1 liệu trình hóa trị. Một liệu trình thông thường ít nhất 3 tháng hoặc hơn).

Trong một vài bệnh ung thư thời gian nghỉ ngơi giữa các chu kỳ ít hơn còn được gọi là ‘liệu trình dày’ (dose-dense schedule). Phương pháp điều trị này giúp tăng hiệu quả hóa trị nhưng đồng thời cũng làm tăng nguy cơ bị tác dụng phụ. Vì vậy, người bệnh, có thể trao đổi với bác sĩ điều trị về lịch trình hóa trị.

Địa điểm sử dụng liệu pháp cơ bản là ở các cơ sở khám, chữa bệnh chuyên ngành ung bướu. tuy nhiên, có một số loại thuốc uống có thể sử dụng tại nhà.

Các phương pháp hóa trị liệu pháp

Hóa trị truyền tĩnh mạch

Nhiều loại thuốc được tiêm trực tiếp vào tĩnh mạch với thời gian từ một vài phút tới một vài giờ. Một số thuốc tĩnh mạch hiệu quả hơn nếu được sử dụng trong vài ngày tới vài tuần (liệu pháp hóa trị truyền liên tục).

Bệnh nhân điều trị Hóa trị tại bệnh viện 

Hóa trị đường uống

Một số thuốc được sử dụng qua đường uống dưới dạng viên, dạng con nhộng hoặc dạng lỏng (có thể điều trị tại nhà). Ngày nay, với sự phát triển của y học  hóa trị đường uống khá phổ biến, kể từ khi thuốc nhắm trúng đích được sử dụng. Một số thuốc được dùng hàng ngày, một số khác được dùng ít thường xuyên hơn.

Hóa trị đường tiêm

Tiêm thuốc vào cơ hoặc da ở tay, chân, mông hoặc bụng. Đôi khi tiêm vào động mạch để thuốc đến trực tiếp vùng có khối u (hóa trị nội động mạch).

Hóa trị trong phúc mạc hay màng bụng, màng phổi

Đối với một số ung thư, hóa chất có thể được bơm trực tiếp vào khoang màng bụng, mạng phổi (ung thư buồng ,ung thư có di căn màng phổi).

Hóa trị tại chỗ

Bệnh nhân có thể sử dụng một vài loại hóa chất bơm trực tiếp bàng quang,  dạng kem bôi lên da.

Một số thuốc điều trị ung thư khác

Một số thuốc truyền thống được sử dụng cho hóa trị. Tuy nhiên, các thuốc đó cũng  làm ảnh hưởng đến cả tế bào lành.

HIện nay, các nhà khoa học đã phát minh ra các loại thuốc mới hơn có tác dung đặc hiệu hơn để điều trị ung thư. Việc sử dụng các loại thuốc ung thư mới có thể là thuốc điều trị duy nhất hoặc phối hợp với các thuốc truyền thống. Các loại điều trị này bao gồm:

Liệu pháp nội tiết

Liệu pháp này nhằm thay đổi lượng hormone (sinh ra tự nhiên trong cơ thể) có ảnh hưởng đến một số bệnh ung thư  như: ung thư vú , ung thư tiền liệt tuyến.

Liệu pháp nhắm đích

Nhắm vào các gen và protein có trong tế bào ung thư và bất hoạt chúng (những thành phần chủ chốt dẫn đến sự phát triển và phân chia của tế bào ung thư).

Liệu pháp miễn dịch

Sử dụng các khả năng tự nhiên của hệ thống miễn dịch của người bệnh để chống lại ung thư. Là liệu pháp miễn dịch ung thư tác động vào hệ thống miễn dịch của cơ thể để chống lại ung thư, chứ không tác động trực tiếp vào khối u.

Bệnh viện Ung bướu đang điều trị hóa trị cho hầu hết các bệnh ung thư thường gặp như:ung thư phổi,ung thư đường tiêu hóa, ung thư vú phụ khoa, ung thư đầu cổ, u lymphononhogdkin….

Bệnh viện Ung bướu tỉnh Bắc Giang